เพราะอะไร?

บุษกร เมธางกูร

หลากหลายคำถามที่ปรากฏขึ้นในใจให้ขบคิดนั้น มักจะมุ่งไปค้นหาถึงสาเหตุที่ทำให้มาปรากฏผล คำว่า "สาเหตุ" จึงเป็นสิ่งลึกลับดำมืดที่น่าฉงนสำหรับผู้ที่มองย้อนไปในอดีต

และยังมีอีกหลายคำถามที่ขบคิดเพื่อมุ่งไปสู่เป้าหมาย คือ "ผล" ที่ยังดำเนินมาไม่ถึงของผู้ที่มองเลยไปในอนาคตจนอาจกลายเป็นการคิดไปด้วยความเพ้อฝัน

"ความรู้ความเข้าใจอย่างถ่องแท้" จึงเป็นสิ่งสำคัญมากในการตอบคำถาม เพราะหากตอบคำถามโดยไม่ทราบถึงเหตุที่แท้จริง ก็อาจทำให้มีการแก้ไขปัญหาไปอย่างผิดๆ และถ้าตอบโดยไม่ทราบถึงผลที่ถูกต้องก็อาจทำให้เกิดการหลงทางเสียเวลาไปได้

คนหลายคน ชีวิตหลายชีวิต ..ที่ต้องคร่ำเคร่งอยู่กับการแก้ปัญหาอย่างหน้าดำหน้าแดงเพราะไม่รู้หนทาง และอีกหลายชีวิตที่ต้องคร่ำครวญหวนไห้เพราะการแก้ไขปัญหาไม่ถูกจุด

บางครั้ง ปัญหาเล็กน้อยเช่นความกระทบกระเทือนใจที่เหมือนระลอกพลิ้วเล็กๆ บนผิวน้ำ ก็กลับกลายเป็นคลื่นทุกข์ลูกใหญ่ที่โถมกระจายไปในวงกว้าง เพราะการตอบคำถามที่ขาดความรอบรู้ถึง "สาเหตุ"

เพราะ"สาเหตุ"นั้นมิใช่มีเพียงคนหรือสิ่งแวดล้อมที่อยู่ในรอบข้างอันเป็นเหตุใกล้ แต่สาเหตุนี้ยังรวมไปถึงเหตุไกลที่เป็นอดีตกรรมที่เคยทำไว้ได้มาปรากฏผลเป็นปัจจัยสำคัญร่วมด้วย

ผู้ที่มองเพียงความเป็นไปในปัจจุบันแล้วตัดสินจากสถานการณ์ที่ปรากฏ ก็จะเป็นผู้ที่มีความรันทดในชีวิตมาก และก็เพ่งเล็งโทษไปที่คนอื่นประดุจคนพาลผู้มีจิตใจขุ่นมัวมืดทึบ

บุษกร เมธางกูร

เมื่อมีจิตใจมืดทึบแล้วก็อาจสนองตอบอารมณ์ด้วยความโง่เขลา เช่น ดุด่า การกระทบกระเทียบ ส่อเสียด หรืออาจนำความหมองหม่นที่เก็บกักนั้นไว้ไประบายกระจายออกไปสู่ผู้อื่น ทำให้เกิดเป็นคลื่นอารมณ์ที่ไม่สิ้นระลอกในบุคคลที่มีสายธารใจเชื่อมโยงกัน

ผู้ที่มีความรู้น้อยก็จะมีบรรทัดฐานในการตัดสินที่คับแคบ เช่นการตัดสินความผิดของใครคนใดคนหนึ่งที่เหมารวมไปทั้งกลุ่ม ทั้งเผ่าพันธุ์ หรือทั้งภพภูมิว่าเหมือนกัน เพราะที่จริงนั้นไม่มีสิ่งใดเหมือนกันเลยในโลกนี้ เพียงแต่มีความคล้ายกันบ้างในบางแง่แต่ต่างกันมากในอดีตกรรมที่ทำมา

บุคคลที่ละเลยในของเรื่อง อดีตกรรม จึงเป็นนักแก้ปัญหาที่ด้อยคุณภาพ เพราะไม่สามารถเข้าไปถึงสาเหตุที่แท้จริงได้ แต่ให้ความสนใจเพียงสาเหตุที่อยู่แวดล้อมอันเป็นปัจจุบันเท่านั้นเอง...จึงแสดงถึงวิสัยทัศน์ที่สั้นมาก

สิ่งที่ไม่ดีที่แต่ละชีวิตได้พบ ได้กระทบ ได้สัมผัสนั้น ล้วนเป็นผลจากเหตุที่ชั่วทั้งนั้น และหากเราไม่เคยทำกรรมชั่ว ...ผลของกรรมชั่วจะเกิดขึ้นกับเราได้อย่างไร

เมื่อพิจารณาอย่างยุติธรรมแล้วก็จะพบว่า สาเหตุสำคัญของปัญหาทั้งปวงก็คือ ตัวของเรานั่นเอง ที่ก่อกรรมทำเข็ญเอาไว้ แล้วยังโง่เขลาเวียนว่ายตายเกิดอยู่ต่อมาเพื่อรับผลของกรรมที่ตนก่อ เพราะชีวิตนั่นไง..จึงทำให้เราต้องมาพบเจอสิ่งเหล่านี้

ผู้ที่พิจารณาเพียงเหตุการณ์ปัจจุบันเพียงแง่เดียวจึงเป็นผู้ที่ตื้นเขินมากในเรื่องของปัญญา จึงยังคงมีความไม่สดชื่นในชีวิตอยู่เสมอ และพร่ำรำพันดั้นด้นค้นหาคำตอบว่า "เพราะอะไร?" อยู่ตลอดมา

บุษกร เมธางกูร

สำหรับบุคคลที่มุ่งขบคิดไปหาผลเบื้องปลายคือเป้าหมายนั้น หากไม่ทราบเงื่อนไขสำคัญที่ว่า ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกนี้ล้วนตกอยู่ภายใต้ลักษณะทั้งสาม คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ความเหนื่อยยากก็จะมีมาไม่สิ้นสุดเพราะมุ่งที่จะไปบังคับสิ่งเหล่านั้นให้ได้

พระไตรลักษณ์จึงเป็นเงื่อนไขสำคัญของการดำเนินชีวิตทั้งทางโลกและทางธรรม ความผิดหวังในชีวิตเกิดขึ้นเพราะมีความต้องการควบคุมบังคับบัญชาความยึดติดอุปาทานในขันธ์ทั้งหลายก็เพราะไม่เห็นว่าสิ่งเหล่านั้นไร้สาระไม่จีรัง

เพราะอะไร? จึงเป็นคำถามที่ได้รับคำตอบต่างกันไประหว่างผู้รู้จริงกับผู้รู้ไม่จริง

เพราะอะไร? จึงเป็นคำถามที่ทำให้เกิดการกระทำที่แตกต่างระหว่างใจที่ร้อนด้วยเพลิงโทสะกับใจที่เย็นด้วยปัญญา

เพราะอะไร? จึงเป็นคำถามที่ทำให้เกิดคำตอบที่สั้นๆ สำหรับบัณฑิต และเกิดคำตอบที่ยืดยาวที่ไร้จุดฟูลสต๊อปสำหรับคนพาล